Gwarą pisane.

Lubię język polski. Lubię go z jego trudną [?] ortografią i skomplikowaną [?] gramatyką.  Nie mam nic wspólnego z polonistyką, po prostu go lubię. Unikam ludzi popełniających błędy w mowie i piśmie. To  wyniosłam z domu i dzięki domowi za to. To przekazuję młodszemu pokoleniu i po latach udręki słyszę podziękowania, czyli trud nie poszedł na marne.
"Napisz coś, powiedz coś, a będę wiedziała, kim jesteś", ot i wszystko, nie będę się rozwodzić.
Ale, oprócz języka polskiego ogólnego, literackiego i potocznego, lubię gwary regionalne; śląską [brawa dla filmów pana Kutza], góralską,  lwowską, której używał mój dziadek, i moja ukochaną gwarę wielkopolską, wśród której się wychowałam. Nie była obecna w moim domu , bo Poznań nie jest miastem rodzinnym moich rodziców, ale spróbujcie nie nasiąknąć językiem, jaki słyszy się w sąsiedztwie, na podwórku i wszędzie dookoła. Chcemy, czy nie chcemy zaczynamy przejmować słowa, cechy fonetyczne,  fleksję, charakterystyczną intonację.
No więc nasiąkałam gwarą, bo wiadomo, że "skorupka" za młodu nasiąka, przy czym,  od kiedy mama kategorycznie zabroniła mi milicjantów [wtedy] nazywać "szkiełami", pieniądze "bejmami", a pociąg "baną", które to nazwy uważałam za jedynie właściwe, jakaś dziecięca intuicja nakazywała mi inaczej mówić w domu, inaczej poza nim., wśród "gwarowiczów".
Żyłam sobie spokojnie w tym rozdwojeniu, aż w miarę dorastania, porzucenia wiszenia na "sztendrze" [trzepaku] głową w dół, co sprzyjało medytacjom i w miarę edukowania, dowiedziałam się tego i owego. Skończyłam z gwarą, znielubiłam ją, pozostało mi tylko to, że bezbłędnie potrafiłam wyłowić z tłumu mieszkańca Wielkopolski. Wystarczyło jedno słowo, albo tylko charakterystyczny zaśpiew.
O moim powrocie do gwary, o ponownym jej polubieniu, opowiem kiedy indziej, a że blog ogrodowy, choć nie tylko, kilka nazw roślin i okołoogrodowych określeń jakich używa się w gwarze wielkopolskiej.
"Pyrki" - oczywiście ziemniaki.
"Szabelek"- młoda zielona lu żółta fasolka w strączkach
"Redyski"- rzodkiewki
"Sznytloczek"- szczypiorek [region kaliski]
"Angryst"- agrest
"Smrodyle"- czarne porzeczki
"Korbol", "korbal"- dynia
"Kierzki", "kiechy"- krzaki
"Hyczka"- czarny bez
"Chęchy"- zarośla
"Macoszki"-bratki
"Gable"- widły
"Haczka "- motyka
Niestety, bez ilustracji, ale zapewniam, że gwarowe wygląda tak samo jak nie gwarowe.
Rozpisałam się bardzo, jednak muszę, koniecznie muszę jeszcze o jednym.
Podgrzewam więc atmosferę, a że nie mam kominka, to kominem.

Ręczę, że taki dym "dajom polskie wągle" [daje polski węgiel], podobno dobrej jakości, a nie spalany plastik. No niezły dym z tym węglem...
Kto ma ochotę [a kto nie ma, prawda?], niech się częstuje moimi ukochanymi "klemami" [cukierkami].

 Albo tymi,  ostatnio odkrytymi w pewnym sklepie pewnej sieci. Ta sieć w naszej gwarze to "petronelka", a "petronelka", to biedronka. I wszystko jasne.

 A kto na diecie [ a kto nie na diecie, prawda?], to może tym.

Wracam do tego jednego, o czym muszę.

Muszę o małym słówku "tej". Słówkiem tym mieszkaniec Poznania i okolic zwraca się  do znajomej osoby pragnąc zwrócić jej na coś uwagę. Zdanie "Tej, zobacz no jaki kejter", znaczy tyle samo co "Ty, zobacz, jaki pies".
To słowo wykorzystał i rozsławił Zenon Laskowik nadając nazwę swojemu kabaretowi "Tey".
Dlaczego "Tey", a nie "Tej", Laskowik tłumaczy tak:
" Nazwa TEY wzięła się z wymawianego po poznańsku zaimka osobowego "Ty", czyli właśnie "tej". "Y" został dodany do podkreślenia międzynarodowego charakteru tego kabaretu."

Nic dodać, nic ująć. Takie małe słówko, a międzynarodowa sława. Gwarowy był też tytuł pierwszego spektaklu "Tey-a"- "Czymu ni ma dżymu". Swoją drogą, ciekawe, kto wiedział, dlaczego "Tey" nazywał się "Tey"?
Miłego odpoczynku.